DEVAM: 3- EZANDAKİ
SÜNNET BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ.
حَدَّثَنَا
يعلى بن عبيد.
حَدَّثَنَا
الإفريقي، عن
زياد بن نعيم،
عن زياد بن
الحارث الصدائي؛
قَالَ: - كنت مع
رَسُول اللَّه
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم في
سفر. فأمرني
فأذنت. فأراد
بلال أن يقيم.
فقال رَسُول
اللَّه صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم ((إن أخاً
صداء قد أذن.
ومن أذن فهو
يقيم)).
الإفريقي،
في إسناد
الحديث، وإن
ضعفه يحيى بن
سعد القطان
وأحمد، اسكن
قوي أمره
مُحَمَّد بن
إسماعيل
البخاري،
فقال: هو
مقارب الحديث. وقال
الترمذي:
والعمل على
هذا عند أكثر
أهل العلم أن
من أذن فهو
يقيم. وتلقيهم
الحديث بالقبول
مما يقوي
الحديث أيضاً.
فالحديث صالح.
فلذلك سكت
عليه أبو
داود. اه
السنديّ.
Ziyad bin
el-Haris es-Sudai (r.a.)'den rivayet edildiğine göre şöyle söylemiştir:
Ben, bir
yolculukta Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in beraberindeydim. Bana
emretti. Ben ezan okudum, sonra Bilal (r.a.) ikamet etmek istedi. Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :
«Suda'nın
kardeşi ezan okumuştur. Kim ezan okursa o ikamet eder.» buyurmuştur.*'
Diğer tahric:
Ahmed, Tirmizi, Ebu Davud ve Beyhaki
AÇIKLAMA :
İsnadındaki
ravilerden El-İfriki (Abdurrahman bin Ziyad)'ın zayıf olduğu Yahya bin Sa'd,
El-Kattan ve Ahmed tarafından söylenmiş ise de, Buhari sika olduğunu beyanı ile
onun durumunu kuvvetlendirerek mukaribü'l-hadis olduğunu söylemiştir. Tirmizi
de: İlim ehlinin ekserisinin uygulaması, ezan okuyan tarafından kamet
edilmesidir, demiştir.
Sindi:
'Alimlerin bu hadisi kabul ederek uygulamaları hadisi takviye eden
nedenlerdendir. Bu sebeple hadis delil olmaya elverişlidir. Onun için Ebu Davud
hadisin zayıflığı hakkında bir şey söylememiştir', demiştir.
Ebu Davud'un
sünenindeki rivayet daha uzundur. Bu rivayet mealen şöyledir: ''Ziyad bin El-Haris
es-Sudai'den rivayet edildiğine göre şöyle söylemiştir:
Sabah namazı
için birinci ezan vakti gelince Nebi (s.a.v.) bana emretti. Ben de ezan okudum.
Sonra ben: Ya Resülallah kamet edeyim demeğe başladım. Nebi (s.a.v.) de her söyleyişimde
doğu tarafına fecre bakıyordu ve: ''Hayır kamet etme'' buyuruyordu. Nihayet
fecir doğunca Nebi (s.a.v.) abdestini bozmaya gitti sonra yanıma dönüp geldi.
Bu arada geride kalan sahabiler de yanımızda toplanmış oldular. Hz. Nebi abdest
aldıktan sonra Bilal (r.a.) kamet etmek istedi. Nebi (s.a.v.) Ona: ''Südai'nin
kardeşi ezan okudu. Kim ezan okursa o kamet eder'' buyurdu. Ziyad dedi ki:
Bunun üzerine ben kamet ettim.''
Bu hadisin
zahirine göre kim ezan okursa onun kamet etmesi gerekir.
Ebu Davud,
Ahmed ve Beyhaki'nin rivayet ettikleri Abdulla h bin Zeyd (r.a.)'in hadisine
göre:
Abdullah,
rüyasında ezanı görüp Nebi (s.a.v.)'e gelerek haber verince Nebi s.a.v.
Abdullah'ın gördüğÜ ezanı Bilal (r.a.)'a telkin etmesini emretmiş. O da telkin
yapmış. Bilal de ezan okumuştur. Sonra Abdullah Nebi (s.a.v.)'e:
Ezanı ben
rüyamda gördüm, ben okumak isterdim, demiş. Nebi (s.a.v.) de: "O halde sen
kamet et'' buyurmuştur.
Bu hadisin
zahirine göre bir şahsın ezan okuması ve başkasının kamet etmesi caizdir. Bunun
caizliği hususunda alimler ittifak etmişlerdir. Ancak hangisinin daha iyi
olduğu hususunda ihtilaf etmişlerdir. Şöyle ki :
Ebu Hanife,
Malik, Ebu Sevr ve Hicaz ile Kufe halkının ekserisi AbduIIah bin Zeyd (r.a.)'in
hadisinin zahirini tutarak: Ezan okuyanın ve başkasının kamet etmesi arasında
bir fark. yoktur, demişlerdir.
Şafiiler ve
Hanbeliler Ziyad bin El-Haris'in hadisini delil göstererek: Ezan okuyanın kamet
etmesi evladır, demişlerdir. Bunlar: AbduIlah bin Zeyd (r.a.)'in hadisinde
sened ve metin bakımından ihtilaf vardır. Ziyad'ın hadisi sened bakımından
Abdullah (r.a.)'ın hadisinden daha sağlamdır. Diğer taraltan AbduIIah'ın hadisi
ezan'ın meşru kılındığı hicretin ilk senesi buyurulmuştur. Ziyad'ın hadisi
kesinlikle bundan sonradır. Tarih bakımından sonra olan hadisi tutmak evladır,'
demişlerdir.
En-NeyI yazarı:
Ziyad'ın hadisi tarih bakımından AbduIlah'ın hadisinden sonra olmamış olsaydı
bile bu hadis Abdullah'a mahsustur denilecekti. Sebebi ise, kendisinin ezan
rüyasını görmek meziyetidir, demiştir.
Yukarıda beyan
edilen husus, ezanın bir kişi tarafından okunması haline mahsustur. Eğer bir
kaç kişi beraber ezan okurlarsa duruma bakılır. Şayet aralarından kamet için
birisini seçerlerse mesele yoktur. Eğer bunda ittifak edemezlerse aralarında
kur'a çekilir.
Şayet bir kaç
kişi ard arda ezan okurlarsa bakılır, eğer ilk okuyucu görevli müezzin ise veya
daimi müezzin yoksa ilk okuyucu kamet eder. Şayet daimi müezzin bulunur da
kendisinden önce ezan okuyan olmuşsa en sıhhatli kavle göre daimi müezzin kamet
etmelidir.
Bütün bu
şıklarda kamet etmesi evla olandan başkası kamet edecek olursa, sahih kavle
göre onun yaptığı kamet geçerlidir .